جاذبه های تاریخی و مذهبی

جاذبه های مذهبی و آثار تاریخی بسیاری در شهرستان قائمشهر وجود دارد که عاملی شده تا مسافران زیادی را که به گشت و گذار در شهرهای شمالی علاقه دارند را در خود جای دهد که از آن جمله می تواند به آثار تاریخی و مذهبی همچون امامزاده های سید ابوصالح، عباس رضا، موسی، سید زرین نوا، یوسف رضا، سید نظام الدین، محمد و بقاع متبرک از قبیل درویش داود، موسی بن احمد و آرامگاه عالم جلیل القدر شیخ طبرسی، تپه گردکوه، تپه طالقانی در این شهر اشاره کرد.

»»جاذبه های مذهبی:

امامزاده یوسف رضا (ع)

امامزاده یوسف‌رضا(ع) اگرچه برادر امام رضا(ع) است اما مقبره وی در قائم‌شهر گمنام باقی مانده است و از آن تنها چناری ۴۰۰ ساله روییده که سابقه‌ای ۴۰۰ ساله دارد.
 در هسته‌ مرکزی شهر قائم‌شهر امامزاده‌ای در کنار بیمارستانی قدیمی قرار گرفته است که مورد توجه اهالی است اما این بقعه هم در هیاهوی رفت و امد بیماران و هم برخی اختلافات گمنان باقی مانده است.
بر اساس اسناد و مدارك، بقعه امامزاده یوسف‌رضا(ع)‌ ۵۰۰ سال پیش دارای مقبره، حیاط و موقوفاتی به نام ایشان بوده است، فضای بقعه ایشان در ابتدا دارای ساختمان حرم، ایوان، مسجد محوطه وسیع و درختان كهنسال بوده است كه از این درختان تنها یك درخت چنار ۴۰۰ساله كه مردم با امامزاده اشتباه می‌گیرند،باقی مانده است.
عده ای می گویند درب قدیمی این امامزاده هم اکنون در یکی از موزه های کشور انگلستان نگهداری می شود.
قدیمی‌ترین وقف‌نامه به نام امامزاده یوسف‌رضا(ع) زمینی به مساحت بیش از ۲۶ هزار مترمربع متعلق واقفی به نام كربلایی علی علمداری است كه آن را به نام این معصوم در تاریخ سوم محرم‌الحرام ۱۱۳۸ هجری قمری وقف كرده است.
هم اكنون تنها ۳۵۰ مترمربع از فضای این بیمارستان پس از سال ۱۳۶۰ سروسامان داده شد و به عنوان امامزاده در اختیار زائران قرار گرفت.
 از هیچ منظری به بقعه این معصوم رسیدگی نشده حتی در زمان های قدیم زائرینی که قصد داشتند به مشهد بروند نخست، چند روز در این امامزاده بیتوته می کردند و سپس به مشهد می رفتند.
امامزاده یوسف‌رضا(ع) و خواهرشان به همراه كاروان اما‌م‌رضا(ع) وارد ایران شده و در قائم‌شهر فعلی برای ارشاد و هدایت اهالی ساكن می‌شوند و پس از شهادت امام رضا(ع) به دست مامون عباسی، ایشان نیز به دست عوامل مامون مورد آزار و اذیت قرار گرفته و به شهادت می رسند.
مهدی خلیلی در کتاب خود با عنوان “قائم‌شهر باستان شناسی و آثار تاریخی” می‌نویسد در سفرنامه های دوره قاجار بارها به این بقعه و درخت تنومند آن اشاره شده است.
وی در این کتاب با اشاره به اینکه “کیت ادوارد ابوت” که در سال آخر سلطنت محمد شاه قاجار به مازندران سفرکرده بود در گزارش سفرنامه اش در توصیف این بقعه  می نویسد:«.. ۲۵ دقیقه پس از گذاشتن از یک پل سنگی بر روی سیاهرود و پس از کلی تاخیر سرانجام در مغازه ویرانه یک پینه دوز پیاده شدیم و لنگر انداختیم، وقتی دفعه پیش  من این جا بودم، در امامزاده یوسف رضا (برادر امام رضا) اطراق کرده بودم که دو آپارتمان حقیر که در تصرف متولی بود، محل سکونت محدودی به ما ارائه داده بود…». ناصر الدین شاه در سفرنامه خود نوشت: «به علی آباد رسیدیم. جلگه ای دارد چمن است. امامزاده یوسف رضا آن جا واقع است. خوب ساخته اند، سردری مطبوع داشت، یک سرو بلندی در صحنش رسته بود».
مهدی خلیلی پژوهشگر قائم‌شهری در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه بنای اصلی بقعه در نوسازی های  زمان رضاخان از میان رفت، اظهار کرد: چناری در وسط این امام زاده وجود دارد که با شماره عمومی شانزده جزء ثبت درختان کهن است.
وی افزود: بنای امامزاده یوسف رضا در مرکز شهر قائم شهر و در کنار بیمارستان رازی واقع  شده است و سالیان قبل بنای جدیدی با ۲ اتاق جداگانه برای زنان و مردان احداث کردند.
خلیلی تصریح کرد: درخت چنار در وسط آن قرار دارد که ناصرالدین شاه در بازدید از آن در سفرنامه خود به این درخت کهنسال اشاره کرده است و امروزه صندوقی برای دریافت نذورات در کنار درخت قرار داده اند.
به گزارش ایسنا، از بناى این امام‌زاده، تنها چنار قدیمى آن باقى مانده است و مردم شهر و روستاهاى اطراف براى زیارت و نذر به پاى آن درخت رجوع مى‌کنند. ضمناً این درخت در شمار درختان کهن ایران به ثبت رسیده است.
مقبره این برادر امام رضا(ع)، در کنار یکی از قدیمی ترین مراکز درمانی استان  یعنی بیمارستان رازی قرار گرفته است که در سالیان گذشته پرونده عریض و طویلی بین سازمان اوقاف و وزارت بهداشت در جریان بوده که گویا موارد اختلافی به پایان رسید.

»»جاذبه های باستانی:


تپه باستانی گردکوه

گردکوه تپه ای به ارتفاع ۲۶ متر است که در منطقه جمنان در جنوب‌ شرقی شهر قائمشهر واقع است. این تپه در تاریخ دهم خرداد ۸۲ در فهرسا آثار ملی به ثبت رسید. در نزدیکی این تپه نیز گورستانی کشف شده است که به احتمال زیاد به ۳ هزار سال پیش از ظهور اسلام متعلق است. در این تپه نیز آثاری از عصر آهن هم کشف شده است. پیشینه تاریخی این شهر موجب شده تا به عنوان یک شهر باستانی معرفی گردد.

تپه طالقانی

سگی که ۳هزار سال پیش مانند انسانها دفن شد

کاوش های باستان شناسی در تپه باستانی كوي طالقاني منطقه كفشگركلا قائم شهر منجر به کشف بقایای اسکلت یک سگ ۳۰۰۰ ساله شد که با آئین تدفین در گورستان انسانها دفن شده بود.

 باستان شناسان احتمال می دهند که این سگ از حرمت و جایگاه خاصی در آن دوران برخوردار بوده است.

تپه باستانی طالقان در شهرستان قائم شهر واقع شده است.

 این تپه باستانی به علت فعالیت های شهرداری برای ساخت میدان گاه مورد کاوش های باستان شناسی قرار گرفت که در نهایت منجر به کشف گورستانی از عصر آهن شد.

«حسن رضوانی»، باستان شناس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور و سرپرست هیات باستان شناسی تپه باستانی كوي طالقاني با اشاره به بقایای سگ کشف شده در این گورستان گفت: «غالبا در گورستان های عصر آهن بقایای جانوری از قبیل سگ، گوسفند یا بز پیدا می شود؛ اما اکثر این بقایای جانوری ناسالم بوده و شواهد آنها نیز نشان می دهد که به صورت چاله ای دفن شده اند.

 اما بقایای سگ بدست آمده در گورستان كوي طالقاني منطقه كفشگركلا نه تنها سالم مانده است که همراه با آئین تدفین و در گورستان انسانها به خاک سپرده شده است.»

وی با اشاره به شیوه تدفین این سگ گفت: «این سگ به صورت چمباتمه و کاملا شبیه به آئین تدفین انسانها خاکسپاری شده است. تنها اختلاف تدفین این سگ با انسانها در این است که در گور انسانها هدایای قبور گذاشته شده است اما گور این سگ آری از هر گونه هدیه است.» در کنار این گور جسد یک مرد از دوره سوم عصر آهن قرار گرفته است که باستان شناسان احتمال می دهند متعلق به صاحب این سگ باشد.

به گفته رضوانی، جسد مرد در فاصله یک متری گور سگ قرار گرفته است و به لحاظ ارتفاع نیز یک متر از سطح ارتفاع سگ بالاتر است.

 در صورتی که این جسد متعلق به صاحب این سگ نباشد به ما نشان می دهد سگ و جسد مرد متعلق به یک دوران است.

سرپرست هیات باستان شناسی تپه طالقاني کشف یک سگ تدفین شده را نشانه نوعی آئین خاص و ناشناخته دانست و گفت: «کشف گور این سگ نشان می دهد که احتمالا این سگ از جایگاه و حرمت خاصی در میان مردم آن زمان برخوردار بوده است؛ تا آن جایی که آن را در گورستان انسان ها به خاک سپرده اند.»
به گفته وی؛ از آنجایی که در دوره عصر آهن گورستان ها جزء مکان های مقدس محسوب می شدند هر نوع تدفینی در آنها انجام نمی گرفته است.

 بر این اساس احتمال می رود این سگ پیش از صاحب خود مرده باشد و با میل دیگر اهالی این منطقه آن را در گورستان انسانها دفن کرده باشند.

نمونه چنین تدفینی در هیچ گورستانی تابه حال دیده نشده است و تنها تا کنون در محوطه های باستانی بقایای پراکنده استخوانی جانوران دیده شده است.

رضوانی با اشاره به کاوش بیشتر در محوطه باستانی کفشگر کلا برای یافته بقایای دیگری از سگ های تدفین شده گفت: «چند گمانه دیگر در این گورستان باز کردیم تا شاید به بقایای جانوری دیگری که نشان از تدفین داشته باشند روبرو شویم اما نمونه ای بدست نیامد. به همین دلیل این موضوع که سگ تدفین شده در میان جانوران این منطقه از حرمت و احترام خاصی برخوردار بوده است قوت بیشتری گرفت.»

بقای اسکلت این سگ کاملا سالم مانده است و از این نظر نیز تا کنون چنین بقایای بدست نیامده است. بر اساس گزارش جانور باستان شناسان این بقایای بدست آمده متعلق به دسته سگ سانان است اما نوع این سگ هنوز مشخص نشده است. 

رضوانی در این باره گفت: «بر اساس پوزه بلند این سگ احتمال می رود که نوعی تازی باشد اما این موضوع از سوی جانور باستان شناسان تایید نشده است.»

از ویژه گی های مردم عصر آهن گله دار بودن آنها است و از گله های شان سگ ها همچون امروز نگهبان می کردند. به همین دلیل سگ ها در میان این اقوام از منزلت و جایگاه خاصی برخوردار بوده اند. اما در این گورستان تنها یک سگ تدفین شده در گورستان انسانها کشف شده است. ایم موضوع نشان می دهد که تقدس خاصی برای این سگ در ۳۰۰۰ سال پیش وجود داشته است.